SEYÂHATNÂMEDEN: HURMA Seyyâh-ı âlem Evliyâ Çelebi, meşhûr Seyâhatnâme adlı eserinde hurma hakkında şunları zikretmiştir: Bağdat şehri, körfezleri, ark ve akarsularıyla gayet mamur bir yerdir. Her tarafı güllük gülistanlık ve hurmalık olup toprağının hoşluğu sebebiyle hurma ağaçları uzun boylu olur. Zira buranın toprağına; peygamberler, yüz binlerce evliyâ ve âlim, hayır dua etmişlerdir. Burada yetmiş çeşit hurma olur. Basra, Lahsa, Umman, Kûfe ve Necef sahralarına kadar uzanan hurmalıklarında yetişen meyveler, dünyanın her yerine gönderilir. Âlimler, hurma ağacı hakkında şöyle yazmışlardır: Hurma ağacı, Âdem aleyhisselâm’ın çamurunun fazlasından yaratılmıştır. Bu sebeple insana çok benzer. Boyu, insanoğlu gibi uzundur. Yaprakları, dağılmış kâkülleridir. Dallarının kesilmesi zarar vermez, aksine dalları daha da fazla çoğalır. Ama hurmanın baş tarafı kesilse, bir daha yaşamaz; o hurma ağacı kurur. Hikmet-i Hudâ, hurma ağacının erkek ve dişi cinsi vardır. Erkek hurma ağacı aslâ meyve vermez. Erkek hurmadan bir dal, dişi hurmayla aşılansa yirmi, otuz salkım hurma verir. Hurma ağacı için, ömrü, insan ömrü kadardır derler. Hurma ağacının birçok faydası ve husûsiyeti vardır. Hurma ağacının hiçbir şeyi boşa gitmez. Odunu; evler için levha, direk ve keranlar (gemi direği) olur. Mısır’da, odunlarının kabuğunu soyup yüzlerce çeşit sağlam ip yaparlar. Yine hurma ağacının baş tarafında bulunan liflerinden, türlü türlü ipler ve süpürgeler yaparlar. Yaprağından, çeşit çeşit hasırlar, sepetler ve zenbiller örerler. Hurmanın bir husûsiyeti de meyvesinin gayet besleyici, vücudu kuvvetlendirici olmasıdır. Mideye faydalı olup hazmı kolaydır. Sirkesi, helvası ve şerbeti, insana kuvvet verir ve aynı zamanda görme kuvvetini artırır. Hurma ağacının ve meyvesinin, daha birçok husûsiyeti vardır. BEYİT: Zimmetinde koma bir habbe zekât, Ver ki ola mâye-i hayr u berekât. (Nâbî) (Zekâttan bir dane bile bırakma, ver ki malında hayır ve bereket mayası olsun.) (Hayat Rehberi) قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ وَجَدَ تَمْرًا فَلْيُفْطِرْ عَلَيْهِ وَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَلْيُفْطِرْ عَلَى مَاءٍ فَإِنَّهُ طَهُورٌ. (ن) Resûlullah Efendimiz sallallâhü aleyhi ve sellem buyurdular: “Hurma bulabilen kimse onunla iftar etsin. Hurma bulamayan kimse de su ile iftar etsin. Çünkü su, temiz ve temizleyicidir.” (Sünen-i Nesâî)